Ostojićevo, koje se nalazi u opštini Čoka, omeđeno je Tisom na zapadu, a u blizini njega se nalazi nekoliko jezera, između ostalih i ono u Jazovu. Za ovo naselje je karakteristična ona vrsta mirnoće i tišine, kojom danas obiluje nekoliko sela u Banatu.
Ovo selo je nekada imalo oko 3000 ljudi, a prema poslednjem popisu ih je manje, te sada broji 1800 duša. Činjenica da u selu žive Srbi, Mađari i nešto Slovaka, svakako ne čudi ako pogledamo demografske uslove Severnog Banata, međutim, ovde nalazimo i Poljake.
Ostojićevo se u raznim dokumentima i diplomama pominje još od 1280. godine, kao Rašan Sv. Nikola, a naselje je konstantno bilo naseljeno i u srednjem veku, sve do vremena turske vlasti, kada je opustelo, te je teritorija Tamiškog Banata tek kasnije ponovo naseljavana. Razlog tome je da je posle bitke kod Sente 1697. godine, u vreme sklapanja mira u Sremskim Karlovcima, oslobođen veći deo Ugarske, ali ne i Tamiška oblast (Banat). U to vreme Habsburgovci nisu polagali pravo na gotovo potpuno depopulisanu oblast, iako su trupe Eugena Savojskog zauzele njenu većinu.
Posle poraza Rakocijevog rata za nezavisnost, izbio je još jedan rat sa Turcima, koji je zaključen Požarevačkim mirom a naselje je oslobođeno od osmanske vlasti tek 1718. godine. U to vreme, ovu teritoriju je direktno kontrolisao Beč, kao i njeno naseljavanje, a koje je bilo preko potrebno, pošto je ova teritorija usled neprekidnih ratova postala gotovo nenaseljena, a spontano doseljavanje počelo je tek krajem 18. veka.
Ponovno naseljavanje
U početku je bečki dvor ovde naseljavao Nemce, koji su dolazili iz okoline Kelna, Majnca i Vircburga, a kasnije, za vreme vladavine Marije Terezije, dolazili su Hrvati, Slovaci, Česi i Rusini. Malo ko to zna, ali je bilo naseljavanja i sa zapada, u oblasti omeđenoj Tisom i rekom Moriš, okušali su se i Italijani, Katalonci, Španci i Valonci. Pošto je i oslobodilačka vojska bila mešovitih nacionalnosti, bilo je i onih koji su posle rata ostali ovde, ali su morali da se nose sa mnogim poteškoćama. Sa nedostatkom puteva u močvarnom, divljem predelu, ponovno pokretanje života bio je veliki izazov. Temišvar, kao tadašnji centar regiona, imao je izvesnu infrastrukturu, ali su nova naselja morala da se stvaraju u opustelom kraju, a ona su građena inženjerski precizno. Oko 800 katalonskih doseljenika koji su u južne krajeve došli iz Beča i Budima, osnovali su Novu Barselonu na mestu današnjeg Zrenjanina, ali su region posle tri godine napustili zbog kuge i drugih epidemija.
Epidemije močvarnog regiona i opasnost od malarije desetkovale su broj doseljenika u to vreme. Osnovano je nekoliko francuskih naselja, kao što su Šarlvil, Sent Iber ili Seltur, čiji su stanovnici došli iz Alzasa i Lorene, a vremenom su se utopili među Nemce. Naseljavanje Mađara počelo je krajem 18. veka, kada počinje velika migracija stanovništva unutar zemlje. Većina Mađara u Severnom Banatu je poreklom iz okoline Segedina, a njihov dijalekt potiče odavde i iz toga se vidi koliko je bilo raznoliko etničko tkivo Tamiške oblasti u 18. i 19. veku. Početkom 19. veka u naselju koje se tada zvalo Potiski Sv. Nikola, već su živeli Srbi, Mađari i Nemci.
Kako su Poljaci dospeli u naše krajeve?
Prvi poljski stanovnici došli su iz naselja Visla krajem 1830. u potrazi za boljim životom. U početku su na put krenule samo glave porodica, u Ostojićevu ostajali od proleća do jeseni, da bi se na zimu vraćali kući. Lokalitet, udaljen oko 550 kilometara, nalazi se u blizini današnje poljsko-češko-slovačke tromeđe, ali je u to vreme bio deo Austrijskog carstva, kao i naš kraj. Kasniji doseljenici su krenuli peške iz siromašnih krajeva da okušaju sreću, te im je trebalo četiri-pet nedelja da stignu do Banata. Nekoliko godina su ovako putovali dva puta godišnje, ali je muškarcima nedostajala porodica, pa su vremenom kupili kuće u selu i ono je postalo njihovo stalno boravište. Prema nekim izvorima, prvi preduzimači su stigli pod vođstvom učitelja Pavela Bujaka. Prema pak drugim izvorima, učitelj je bio među prvima koji je kupio kuću u Ostojićevu 1839. godine, a po njegovom primeru se u to već višenacionalno selo naselilo oko 200 Poljaka.
Neki od njih su se bavili poljoprivredom, ali pošto je u zemlji u to vreme bilo šalitre, neki od njih su u početku živeli sakupljajući istu i odnosili je na prodaju u fabriku municije u Temišvaru. Kada je šalitre nestalo, na kraju su i oni počeli da se bave poljoprivredom.
Po veroispovesti su luterani, odnosno evangelisti, a u selu je podignuta i njihova crkva 1936. godine. Međutim, jezik bogosluženja je slovački, a poljska deca su u osnovnoj školi učila na slovačkom. Ovaj jezik je bliži njihovom maternjem jeziku, jer oba jezika pripadaju zapadnoj grani slovenske jezičke porodice, ali je time počela i njihova asimilacija.
Danas u školi postoji i mogućnost negovanja poljskog maternjeg jezika. Pored porodica poljskog porekla, ovu nastavu pohađaju i deca rođena u mešovitim brakovima. Jezik se i danas koristi u porodicama, a u selu postoji i poljski kulturni krug, gde se mnogo pažnje poklanja negovanju i prenošenju tradicije.
U Ostojićevu živi oko 200 stanovnika poljskog porekla, a rukovodstvo sela je uspostavilo vezu i sa naseljem odakle potiču, Vislom.
Ferenc Nađ
Evangelistička crkva u Ostojićevu (Foto: travelblog.rs)
