Povodom ukidanja Art mašine, kolažne emisije iz kulture, na Radio-televiziji Republike Srpske (RTRS), a jedne od najboljih i najprofesionalnijih emisija ovog tipa na ovim prostorima, na sajtu blmojgrad.com, objavljeno je otvoreno pismo, koje prenosimo u celosti, bez izmena.
Koleginica Jelena Kojović Tepić od 1999. godine radi na RTRS kao novinar i urednik u programu za kulturu, te kao scenarista za dečiji program. Na RTRS je snimljeno više stotina dečijih emisija po njenim scenarijima. Takođe je autor više stotina emisija o umetnosti, kao i mnogobrojnih knjiga.
„Banja Luka, 12. septembar 2023.
Poštovani,
Juče sam putem društvenih mreža dobila informaciju kako emisija iz kulture „Art mašina“ koju godinama uspješno uređuje i vodi gđa Jelena Kojović Tepić od ove jeseni nije u programskoj šemi Radio-televizije Republike Srpske (RTRS). Danas sam provjerila navedenu informaciju i ispostavilo se da je tačna.
S tim u vezi, molim Programski savjet Radio-televizije Republike Srpske da razmotri opravdanost i usklađenost ovakve odluke sa:
1) načelima kulturne politike Republike Srpske, kako je to definisano Zakonom o kulturi (Sl. glasnik RS br. 66/18 od 17. jula 2018);
2) duhom i slovom Zakona o Radio-televiziji Republike Srpske;
3) Uređivačkim principima javnog RTV sistema u BiH čiji je RTRS sastavni dio;
4) interesima i potrebama građana Republike Srpske, koji plaćaju pretplatu i na taj način direktno finansiraju rad javnog servisa.
Podsjećam da je uloga Programskog savjeta definisana Zakonom o Radio-televiziji Republike Srpske, član 50. (Savjetodavni organi), stav 5. al. a) i v) u kom stoji da „Programski savjet savjetodavnu ulogu ostvaruje naročito kod donošenja programske politike RTRS i usvajanja programskih planova RTRS-a.“ S tim u vezi, postavljam pitanje da li je Programski savjet konsultovan po ovom pitanju, uzevši u obzir značaj i ugled koji ova emisija uživa u javnosti? Ukoliko nije, tražim od Programskog savjeta da razmotri pitanje ukidanja emisije „Art mašina“ iz jesenje programske šeme RTRS-a i RTRS-a plus, kao i da predmetni zaključak i obrazloženje dostavi na uvid Upravnom odboru RTRS-a koji takođe ima obavezu da „donosi programsku politiku radija i televizije“. Napominjem da će javnost posebno biti zainteresovana za stav i obrazloženje Programskog savjeta i Upravnog odbora po predmetnm pitanju.
Podsjećam i kako Uređivački principi javnog RTV sistema u BiH govore o tome kako „rukovodstvo, urednici i zaposleni javnih emitera u BiH treba da izvršavaju svoju misiju služenja javnosti“, ističući kako su „javni servisi za svoj rad i ukupno medijsko djelovanje jedino odgovorni javnosti“ te kako „činjenica da građani plaćaju pretplatu, iz koje se finansira funkcionisanje javnih RTV-servisa u Bosni i Hercegovini, potencira uzajamnost djelovanja i međusobnog uvažavanja bosanskohercegovačke javnosti i javnih emitera.“
S tim u vezi postavljam pitanje kojoj i kakvoj javnosti odgovara ukidanje emisije „Art mašina“ iz jesenje programske šeme RTRS-a? Onoj obrazovanoj, naprednoj, kulturnoj, koja se trudi da svojim radom i duhom gradi i čuva Republiku Srpsku sigurno ne.
„Art mašina“ je primjer vrhunskog novinarstva u domenu kulture. Emisija koja zadovoljava najviše profesionalne standarde i koja na najljepši način promovoše ne samo Repubiku Srpsku i njene građane, nego i samu Radio-televiziju Republike Srpske.
Zašto emisija „ART mašina“ treba ostati u medijskom prostoru Republike Srpske?
– Zato što promoviše ono najljepše, najiskrenije i najplemenitije u Srpskoj;
– Zato što predstavlja narod Republike Srpske onako kako bismo mi voljeli da nas drugi doživljavaju: kao vrijedne, obrazovane, talentovane i napredne članove evropske zajednice naroda;
– Zato što promoviše talentovanu djecu i mlade ljude;
– Zato što promoviše sve što je vrijedno pažnje na kulturnoj sceni Republike Srpske;
– Zato što podstiče razvoj domaćeg stvaralaštva i domaće produkcije, u skladu sa Zakonom o RTRS-u, čl. 14. (Ostvarivanje programskih načela), st. 1. al. d) njegovati i razvijati sve oblike stvaralaštva koji doprinose razvoju kulture, umjetnosti i zabave, te u skladu sa Opštim odredbama Uređivačkih principa javnog RTV sistema u BiH;
– Zato što doprinosi realizaciji ciljeva kulturne politike Republike Srpske, tj. opštih interesa Republike Srpske u domenu kulture, navedenih u Zakonu o kulturi, čl. 3. (Opšti interes u kulturi);
– Zato što doprinosi realizaciji načela u kulturi kako je to definisano Zakonom o kulturi, čl. 4. (Načela u kulturi);
– Zato što se svrstava u red produkcija i kulturnih programa zaduženih za istraživanje, prezentovanje, dokumentovanje, zaštitu i promovisanje kulture kako je to definisano Zakonom o kulturi, čl. 12. (Djelatnosti u oblasti istraživanja, prezentovanja, dokumentovanja, zaštite i promovisanja kulture).
Drugim riječima, emisija „Art mašina“ jedan je od instrumenata kojim se uspješno sprovode ciljevi i zadaci kulturne politike RS i misija RTRS-a kao javnog servisa građana Republike Srpske. Poštujući institucije i zakone Republike Srpke odgovorno tvrdim da je ovakva odluka protivna kulturnoj politici Republike Srpske, definisanoj navedenim Zakonom o kulturi.
Imajući u vidu sve navedeno, ne vidim ni jedan opravdan razlog zbog kog „Art mašina“ ne zaslužuje da bude na programu RTRS-a.
Za kraj podsjetila bih na jednu anegdotu iz II svjetskog rata. Naime, kada je Hitler krenuo na Britaniju i kada su njemački bombarderi iz dana u dan bombama zasipali britanske gradove, premijer Vinston Čerčil i resorni ministri vijećali su kako da obezbijede dodatna sredstva za odbranu zemlje. Jedan od ministara predložio je da se novac namijenjen kulturi prebaci u ratni budžet. Čerčil je ovaj prijedlog odmah odbacio upitavši: „A šta ćemo onda da branimo?“
S tim u vezi, potpuno mi je jasno šta branim, braneći emisiju iz kulture „Art mašina“. Branim našu prošlost i našu budućnost. Branim sve one ideale, snove i nade za koje su, ne tako davno, ginuli naši sunarodnici i sve one ideale, snove i nade koje prenosimo našoj djeci.
Sanja Dokić Mrša,
magistar komunikologije,
zaposlena u Regulatornoj agenciji za komunikacije”
